TARİHİ VE COĞRAFİK YAPI
MÖ.6500 yıllarında ilk uygarlığı misafir eden ilçemiz Bornova dünden bugüne beri çok uygarlığın da yaşam mekanı olmuştur. Bornova , 17. yüzyıldan itibaren antik kaynakları rehber alan Batılı araştırmacı ve gezginlerin ilgi odaklarından biri olmuştur. Osmanlı devrinde bu bölgenin verimli bir tarım bölgesi ve bunun yanı sıra yoğun bitki örtüsü nedeniyle bir sayfiye yeri olduğu anlaşılmaktadır. Ovanın su kaynakları bakımından çok zengin olduğu bilinmektedir.
Prehistorik dönemde zengin bitki örtüsü ve hayvan kaynaklarıyla uygun çevre koşullarına sahip Bornova Ovası, İzmir’in ilk yerleşimcilerine ev sahipliği yapmıştır. En eski yerleşime ait kalıntılar Yeşilova Höyüğü'nde bulunmuştur. 2005 ve 2006 yıllarında gerçekleştirilen kazı çalışmaları sonucunda Bornova Ovası’nda ortaya çıkartılan Yeşilova Höyüğü’nün sadece İzmir’in değil aynı zamanda Ege Bölgesi’nin de bilinen en eski yerleşim merkezi olduğu anlaşılmıştır. İlk toplulukların Yeşilova Höyüğü’ne günümüzden 8500 yıl önce yerleşmeye başladıkları tespit edilmiştir.
Yeşilova Höyüğü ve höyüğün 400 m. kuzeyinde yer alan Yassıtepe Höyüğü ile birlikte ovada Bayraklı, Pınarbaşı, Bornova Anadolu Lisesi höyükleri gibi beş höyüğün yer alması, Bornova’daki yoğun eski yerleşimlerin varlığını ortaya koymuştur. Bu prehistorik yerleşimlerle gerek Bornova ve gerekse İzmir kentinin geçmişi bilinenden çok daha eski tarihlere gitmiştir .
Bornova Ovası’nın zamanla derelerin getirdiği aluvyonla kaplanması sonucu burada yaşayan topluluklar yakın çevre içindeki daha yüksek yerlere taşınarak yaşamlarını sürdürmeye devam etmişlerdir.
Daha sonraki çağlarda artan nüfusla birlikte İzmir halkı ihtiyaçlar doğrultusunda Bornova Ovası’nın batısına, sırasıyla MÖ.650-545’de Smyrna-Tepekule ve MÖ.300 ‘de Kadifekale’nin bulunduğu alanlara taşınmış, kültürel ve ekonomik bakımdan gelişimini sürdürmüştür.
1425 yılında Türk egemenliğine alınan Bornova, 1919 – 9 Eylül 1922 tarihleri arasında Yunan işgali altında kalmıştır. İlçemiz çok eski bir yerleşim yeri iken 1881 yılında belediyelik, 1957 yılında ise ilçe olmuştur. Deniz seviyesinden yüksekliği yerleşim alanlarında 20 ile 200 metre arasında değişmektedir. Bu yükseklik dağlık bölgelerde 600 m’ye kadar çıkmakta hatta aşmaktadır. İlçe Merkezinin güneyinde yer alan geniş düzlük, Bornova Ovası; Bozalan, Hacılarkırı, Karasuluk, Mersinli ve Bayraklı Ovalarının birleşmesinden oluşmaktadır. Bu ovalar genelde yamaçlardan inen suların getirdiği alüvyonların birikmesiyle oluşmuştur. İlçenin yüzölçümü 220 km2’dir. İlçede Akdeniz iklimi hakimdir. Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır. Yaz mevsiminde imbat ve poyraz rüzgarları etkilidir. Kışın ise karayel,yıldız ve poyraz rüzgarları kuru soğuk getirmektedir.
En sıcak ay Temmuz, en soğuk ay ise Ocak’tır. Bugüne dek ölçülen en yüksek sıcaklık 13.07.2000 tarihinde 45.3, en düşük ise 09.02.1929 tarihinde – 8.4 derecedir. İlçe topraklarında Akdeniz bitkilerinin tümüne rastlanmaktadır. 600 metreye kadar olan yüksekliklerde Kızılçam ormanları, daha yüksekler de ise Karaçam ormanları bulunmaktadır. İlçemizde yer alan ormanlık alanlar su yönünden oldukça zengindir. Yamaçlardan akan sular yer altı suları ve yağışlarla beslenen akarsular bulunmaktadır. Manda Çayı, Kavaklıdere Çayı, Şeytanderesi Çayı, Bornova Çayı, Nif Çayı önemli akarsulardandır. Yamanlar Dağı üzerinde İkizgöl yer almaktadır. Bu Çam ormanları arasında İlçe’nin önemli dinlenme alanlarından birini oluşturmaktadır.
SOSYAL YAPI
Yamanlar Dağı eteğinde kurulmuş olan İlçe Merkezi hızlı bir sanayileşme,köylerden ve özellikle doğudan gelen yoğun göç, Ege Üniversitesinin kurulması ve asker sayısının artması ve bölgesel kuruluşların ilçemizde bulunması sonucu hemen hemen tüm ovaya yayılmış ve eskiden bir köy görünümünde olan yerleşim merkezleri ile birleşmesi sonucu büyüyerek 31/12/2011 tarihinde Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre ilçe nüfusumuz 418.837 kişi olup, köylerimizde ikamet eden vatandaşlarımızın nüfus sayısı ise 6.927 dir. İlçe merkezinde 33 mahalle – ilçeye bağlı 12 köy mevcuttur. Son göçlerle nüfusun artmasına rağmen, İlçemizde öğrenci ikametinin fazla olması ve ikinci adres olarak gösterilmesi nedeniyle ilçe nüfusunun adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre %-0,56 oranında azaldığı tespit edilmiş olup, gecekondulaşma yok denecek kadar azdır. Ancak müşterek hisseli arsalar üzerinde imarsız yapılaşma vardır. Nüfusun hızlı artışı nedeniyle çok sayıda konut yapılmasına rağmen kira bedelleri oldukça yüksektir. Halkın dinlenme ve eğlenme ihtiyacını karşılamak üzere çok sayıda park , çocuk bahçeleri, çay bahçeleri ve semt sahaları mevcuttur.
EĞİTİM DURUMU
İlçemizde eğitime büyük önem verilmektedir. Öğrencilerimizin üniversite sınavlarındaki başarıları, matematik,fizik,kimya dallarında dünya çapında kazandığı dereceleri Bornova’nın eğitim alanındaki başarılarının bir delilidir.
İlçemiz, İzmir’in en çok göç alan yörelerinden biridir. Emekli kamu görevlilerinin ikamet yeri olarak seçtikleri ilçemizde çok sayıda işçi emeklisi de bulunmaktadır. Bunun yanında doğu ve güneydoğudan içgöçle gelen vatandaşlarımız da çok sayıdadır. Kırsal kültürlü ve özellikle bayanlarda okuma yazma bilmeyenler çoğunluktadır. Birçoğunun nüfusa kaydının olmadığı da bilinmektedir. 31/12/2011 tarihi itibariyle 39 adet l. Kademe, 5 adet ll. Kademe olmak üzere toplam 44 adet devam eden okuma yazma kursunda 620 kursiyerimiz vardır.
Büyük şehire uyum sağlamaları için halk eğitim kurslarının çoğalması ve yoğunlaştırılması gerekmektedir. Hatta, her mahallede halk eğitime ait çok amaçlı kullanılacak müstakil eğitim merkezlerine ihtiyaç bulunmaktadır. Bu kursların çoğalması kırsal kesimden gelen vatandaşın bazı olumsuz odakların etkisi altına girmesine de engel olacaktır.
KÜLTÜR HİZMETLERİ
Kültür alanında Bornova ve İzmir’e hizmet vermesi beklenen Bornova İlçesi Mustafa Kemal Caddesi üzerinde mevcut yeterli arsa üzerinde 1993 yılından itibaren İzmir Kültür Merkezi adı altında bir Kültür Merkezi yapılması kararlaştırılmış ve ödenekleri ölçüsünde sadece temel kazısı yapılmış ve öylece kalmıştır. Bugüne kadar 35 Milyar TL. harcanarak projesinin hazırlanmış olduğu bilinmektedir. 2000 yılı yatırım programına alınmış bütçeden 200 Miyar TL. ayrılmış, ödenek serbest bırakılmamıştır.
Mustafa Kemal Caddesi üzerinde bulunan ve restorasyon işlemleri 1993 tarihinde başlanarak , proje tutarı 300 Milyar TL. olan Paterson Köşkü restorasyonuna bugüne kadar 20 Milyar TL. harcanmış olduğu bilinmektedir. Paterson Köşkü çevresinin restorasyon ve düzenleme işleri Kültür Bakanlığınca, Büyükşehir Belediye Başkanlığına devredilmiş ve tamamlanmıştır.
İlçemiz Erzene Mahallesi Kurtuluş Mevkiinde yer alan Murat Köşkü 1880 yılında İngiliz Edward Ailesi tarafından inşa edilmiştir. 2001 yılında mülkiyetin ait olduğu Çocuk Esirgeme Kurumu ve İzmir Büyükşehir Belediyesi arasında yapılan bir protokol ile yapı restorasyon uygulaması yapılması şartıyla 15 yıllığına Büyükşehir Belediyesine kiralanmış, 2002-2003 yıllarında yapılan restorasyon uygulaması ile kullanıma hazır hale gelmiştir.
İzmir’in diğer ilçeleriyle karşılaştırıldığında Bornova turizm açısından değerlendirilebilecek bir potansiyele sahip değilse de; tarih boyunca ilçede hüküm süren uygarlıklardan geriye kalan birçok eser bulunmaktadır.15.yüzyılda yapıldığı sanılan Erzene Mahallesinde bulunan Yıkık Minare Camisi, Alişir-Nezir-Beşir Gazi Hazretleri Türbesi, 1880’li yılların başında inşa edilen Büyük Ev (The Charlton Whittall Home-E.Ü. Rektörlük Hizmet Binası) ve Ege Üniversitesi Kampüsü içindeki Yeşil Köşk adıyla bilinen sosyal tesis olarak kullanılan Pandispanya Köşkü, Katolik Santa Maria Kilisesi ve Protestan kiliseleri, 14.yüzyılda yaptırıldığı düşünülen Büyük Camisi (Hüseyin İsa Bey Camisi), Sultan 2. Abdülhamit tarafından 1878’de yaptırılan Çiçekli Köyü Camisi ve Nif çayı üzerinde bulunan ve M.S.300 yılında yapıldığı varsayılan Roma Köprüsü Manisa-İzmir-Aydın kervan (Osmanlı Kaldırım) yolu bu uygarlıkların günümüze kalabilen miraslarıdır.
İlçemiz Merkez Kütüphanesinde okuma salonumuz ve hizmet alanlarımız son derece yetersizdir. Bu nedenle bina teminine ve yeterli sayıda personele ihtiyaç duyulmaktadır. Şubemiz Mehmet Akif Ersoy Halk Kütüphanesi de aynı sorunlarla karşı karşıyadır.
NÜFUS DURUMU
İlçemiz nüfusu merkez ve köyler dahil 418.837 olup, ilçemizin iş ve sosyal konumu itibari ile gündüz hareketli nüfus da dahil 1.000.000 civarında olmaktadır.
Bornova Atatürk Mahallesi varyantı ile Yüzbaşı İbrahim Hakkı Caddesinin kesiştiği noktada, çevreyolu üzerinde yapılan köprülü kavşağın projelendirmesi Bornova-Karşıyaka çevreyolu giriş ve çıkışını çözümleyecek nitelikte tasarımlanmış, çalışmalar tamamlanmış olup, ulaşıma açılmıştır.
İzmir-Ankara asfaltı üzerinde bulunan Hamdi Dalan Sağlık Sitesinin bulunduğu kavşak düzenlemesi tamamlanmış olup, trafiğe açılmıştır.
Sanayi alanında İlçemiz Ege Bölgesinin ve İzmir’in lokomotifi durumundadır.200 civarında büyük ve küçük sanayi ve üretim kuruluşu, İzmir de mevcut olan 6 sanayi sitesinin 4 tanesi ilçemiz hudutları içersinde bulunmaktadır. Evka-3 ve Evka-4 toplu konut alanları ki buralarda tamamen bitmiş ve sahiplerine teslim edilmiş 7.500 konut bulunmaktadır. Ayrıca bu bölgelere ek olarak yeni konutların da yapılmasıyla İlçemizin önemli yerleşim alanları oluşturulmaktadır.
İzmir Kent bütünü içinde Metronun, Bornova Merkez ve Otogar bağlantısı çalışmaları hızlandırılmalı, Bornova ilçe sınırları içinde kamuya terkleri sağlanmış ulaşım ana arterlerinin İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından yapımına hız verilmelidir.
