YEŞİLOVA'NIN TARİHİ
Yeşilova, Güneybatı Anadolu’da Göller bölgesinde olup, Burdur İli merkezinin batısına düşmektedir. İlçe doğusunda Burdur İli, batısında Acıpayam İlçesi, güneyinde Karamanlı İlçesi, kuzeyinde ise Çardak ve Başmakçı İlçeleri ile çevrilidir. Yüzölçümü 1351 km2’dir. Yeşilova İlçesi Ege ve Akdeniz Bölgeleri arasında bir alan olup, 37 – 38 enlemi, 39 – 30 boylam daireleri arasındadır. Göller Bölgesinin karakteristik özelliklerini taşımaktadır.
Yeşilova 09 Haziran 1936 yılında 3012 Sayılı Kanunla İlçe olmuştur. İlçenin rakımı 1200 metredir. Yeşilova Burdur İline 60 km, Denizli İline 94 km. ve Antalya İline 160 km. mesafe uzaklıktadır.
Burdur’un eski yerleşim yerlerinden biridir. İlçe sınırları içindeki Dereköy ve Gençali’de yapılan yüzey araştırmalarında Kalkolitik Dönemin (İ.Ö.5000) çanak-çömlekleri elde edilmiştir. 15. yüzyılda Osmanlı egemenliğine katılan Yeşilova, o dönemde Eski Erle adıyla bucak merkezi durumundadır. Cumhuriyetten sonra, 1936’da adı değiştirilerek Burdur’a bağlı bir İlçe durumuna getirilmiştir.
Yeşilova İlçesi ve etrafındaki bölge Malazgirt savaşından sonra 1093 tarihinde Türklerin eline geçmiştir.O tarihlerde Bizanslılar ile bu bölgede yaşayan Türkmenler arasında bazı çatışmalar oldu ise de, 1190 tarihinde Alman İmparatoru Frederik Barbaros haçlı ordusunun başında buraya kadar gelmiştir. Frederik Barbaros’un gelişinden istifade eden ve kendisine Bizans veliahdı süsü veren Aleksi topladığı askerlerle Türk hududuna tecavüz etmiş, bir taraftan Dinar’a diğer taraftan Gölhisar’a cepheden de bugünkü Harmanlı (Navlu) boğazına kadar sokulmuştur.
Konya Sultanı tarafından gönderilen Osman Bey ve Hüsamettin Bey adlarındaki iki serdar Aleksi’yi her iki yönden sıkıştırmışlardır. Osman Bey, Harmanlı (Navlu) boğazında düşman askerlerini sıkıştırmış, Gençali, Karaatlı, Gökçe ismindeki Çeribaşları şiddetli hücumlarla düşmana bu bölgede kuvvetli bir satır atmışlardır. Muharebenin en çetin geçtiği yer Köpekbeli civarı olmuştur. Köpekbeli savaşında ağır yaralanan Osman Bey’in manevi evladı Abdi Bey Salda gölünün Eşeler dağının kuzeydoğu sırtlarında bugünkü Sultan Pınarı namı ile anılan yerde devirde tedaviye alınmıştır.
Bu sırada Abdi Bey’in büyük cesaretini taltif etmek üzere kendileri ile esasen sıhri karabeti bulunan bu genç kumandana Sultanlık payesi gelmiştir. Bu yöreye Sultan payesinin verildiği yer olarak Sultan Pınarı ismi ve bu civarda kurulan köylerede Gençali, Karaatlı ve Gökçe isimleri verilmiştir. Düşmana büyük ölçüde satır atıldığı için bu bölgeye Satırlar denmiştir. Bu tarihten itibaren yani 1207 tarihinden sonra zamanımıza kadar bölgede kayda değer tarihi olaylar vuku bulmamıştır.
09.Haziran.1936 yılında 3012 sayılı Kanunla ilçe olan YEŞİLOVA, genellikle ASİKARAAĞAÇ’a bağlanmış ve nahiye olarak YAVİCE ismi ile anılmıştır. ERLE bu mıntıkanın ismidir. Nahiye merkezi bir zaman Kayadibi ve bir zaman Beylerli kaza ve nahiye merkezi olmuştur. 1867’den sonra SATIRLAR köyü merkez seçilmiştir.
1288 tarihli Salnameye göre SATIRLAR köyü 33 haneli ve 120 nüfuslu idi. 1305 tarihli Salnamede de; ERLE nahiyesinde 148 misafirhane. 18 un değirmeni, 6 dükkan, 1 han, 1 lokanta, 26 cami, 19 sıbyan mektebi, 8 tekke, 3 türbe, 38 çeşme ve 26 çamaşırhane olduğu kaydedilir. Aynı zamanda “EYYÜCE KİLİM” dokunurdu denilmektedir. Birde Gümüş gölü denen bir gölden bahsedilmektedir ki Cuinet’e göre 300 ton salnameye göre 110 ton tuz elde edildiği bildirilen bu gölün şimdiki Acı göl (Dereköy) olabileceği tahmin edilmektedir.
1936 yılında Yeşilova adı ile Burdur’a bağlanan ERLE nahiyesinin bazı köyleri zaman içerisinde Denizli iline ve bazı köyleri de Burdur iline verilmiştir.
Acıpayam (GARBİKARAAĞAÇ – ASİKARAAĞAÇ ) kazasına bağlı iken 1936 yılında kaza olarak teşkilatlanan Yeşilova’nın halen 36 adet köyü ve 2 adet beldesi bulunmaktadır. 1988 yılında Karamanlı bucağının ilçe olması nedeni ile Mürseller ve Bademli köyleri Karamanlı İlçesine bağlanmıştır. İlimizin ikinci büyük gölü Salda, İlçemiz sınırları içerisinde yer almaktadır.
COĞRAFİ YAPI
İlçemizde iki ova bulunmaktadır. Bunlardan biri Erle ovası. diğeri ise Çaltepe Ovasıdır.
İlçedeki Akarsular
1- Salda Çayı : Eşeler dağından ve Keklik yaylasından çıkar, 5 Km.lik bir yol kat ederek Salda Gölüne dökülür.
2- Armut Çay : Armutlu Çiftliğinden çıkar, 10 Km’lik bir yol kat ederek Bayındır gölüne dökülür.
3- Niyazlar Çayı : Eşeler dağından çıkar ve Yeşilova arazisini sular.
4- Doğanbaba Çayı :Eşeler dağından çıkar, 8 Km.lik yol kat ederek Salda gölüne dökülür.
5- Köpekçayı:Eşeler dağından çıkar, 8 Km.lik yol kat ederek Salda gölüne dökülür.
6- Yarışlı Çayı : Sulamada kullanılır ve Yarışlı gölüne dökülür.
İlçedeki Göller
1- Salda Gölü :İlçemizin en büyük gölüdür. İlçe merkezine uzaklığı 4 Km. olup yüzölçümü 44 Km.2’dir. Denizden yüksekliği 1193 metre olan ve binlerce yıl önce jeolojik bir çökme ile meydana gelenbir göldür. Oldukça yuvarlak bir görünüme sahip olan Salda gölünün suyu tatlıdır. İçinde büyük sazan balıkları yaşamaktadır, ancak avlamak mümkün olmamaktadır. 185 metre derinliği ile Türkiye’nin en derin gölleri arasında bulunması nedeniyle ayrı bir özellik taşımaktadır. Tertemiz suyu ve masmavi görünümü ile yamaçlardan akan suları ve göl çevresindeki kumsalları ile güzel bir görünüm arz etmektedir. İçinde ve çevresinde Manyezit madeni bulunmaktadır.Salda Gölünün tabiat güzelliği nedeniyle çevresinde faaliyet gösteren gazino-kamping yerlerinin yanı sıra çok yakın gelecekte süratle yapılaşmaya gidilerek tatil sitelerinin yapılması halinde göl hızlı bir şekilde kirleneceğinden dolayı şu anki peyzajının ve ekolojik yapısının korunması ve yapılaşmanın dondurulması için Kültür Bakanlığı, İzmir II numaralı Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulunun 14.06.1989 gün ve 786 sayılı kararı ile doğal sit alanı olarak ilan edilmiştir.
Salda Gölünün çevresinde Sultanpınarı Dinlenme Tesisleri, Otel Şahman, Sahil Mola, Akçeşme Dinlenme Tesisleri, Külcüoğlu, Mutlu Restaurant, Gürel Tur Dinlenme Tesisleri, Yeşilova Belediyesi Halk Plajı ve Orman Plajı tesisleri faaliyet göstermektedir.
2- Yarışlı Gölü : İlçemiz sınırları içerisinde olup 2000 Dekarlık bir sahayı işgal etmektedir. Suyundan hiç bir şekilde yararlanılmamaktadır. Son yıllarda yağışların az olması nedeniyle 1993 yılından bu yana yaz aylarında tamamen kurumaktadır.
3- Gençali Gölü : Bu gölümüz DSİ tarafından kurutularak tarım alanı haline getirilmiştir.
4- Bayındır Gölü : Bu göl yaz aylarında kurumakta olup kar ve yağmur suları ile beslenmektedir. Kış aylarında doğal kuş barınağı halinde iken 1987 yılında tamamen kurumuştur.
İlçemizin tek dağı Eşeler Dağı olup, kısmen ormanla kaplı, kısmen de meralarla örtülüdür. En yüksek noktası 2254 m.dir. Bu dağımızda zengin krom madeni yataklarına rastlanmaktadır.
İlçemiz Akdeniz bölgesinde bulunmakla beraber Akdeniz iklimi tesirinden uzak kalmaktadır. Kışları soğuk ve uzun, yazları sıcak ve kısa geçmektedir. Yağışlar genellikle kış aylarında olur. En yüksek sıcaklık 35-39, en düşük sıcaklık -11 ve -13 dereceler arasındadır.
İDARİ YAPISI
İlçemiz (1) Merkez Bucağı, (2) Kasaba, (36) Köyden oluşmaktadır. İlçe merkezinde (5), Güney Beldesinde (2), Salda Beldesinde (2) mahalle muhtarlığı bulunmaktadır. Köy yerleşim alanları hemen hemen toplu vaziyette olup, yalnız 2 köyümüze bağlı mahalle şeklinde mezra mevcuttur. Bu köylerimiz Harmanlı köyüne bağlı Karaköy ve Yarışlı köyüne bağlı Tekke mahallesidir. İlçeye bağlı tüm köylerin yolları asfalttır.
Yeşilova İlçesi bir çok kurum ve kuruluşa sahiptir.
a) Merkezi İdare Kuruluşları
AskerlikŞubesi Başkanlığı
İlçe Jandarma Komutanlığı
İlçe Emniyet Amirliği
Tapu Sicil Müdürlüğü
İlçe Müftülüğü
Özel İdare Müdürlüğü
Yazı İşleri Müdürlüğü
İlçe Nüfus Müdürlüğü
Malmüdürlüğü
Milli Eğitim Müdürlüğü
Merkez Sağlık Ocağı Tabibliği
Devlet Hastanesi Baştabibliği
İlçe Tarım Müdürlüğü
PTT Merkez Müdürlüğü
İlçe Gençlik ve Spor Müdürlüğü
İlçe Kütüphane Memurluğu
b)K.İ.T. ve Hizmet Kuruluşları
TEDAŞ Başmühendisliğ
T.C.Ziraat Bankası Şube Müdürlüğü
Tarım Kredi Kooperatifi Müdürlüğü
Türk Telekom İşletme Şefliği
Toprak Mahsulleri Ofisi Şube Müdürlüğü
Orman İşletme Şefliği
Ziraat Bölge Şefliği
İlçemiz Kamu Kurum ve Kuruluşları çoğunlukla 1982 yılında yapılan Hükümet Konağında faaliyetlerini sürdürmektedir. Bunlar sırasıyla Kaymakamlık, Adliye, Malmüdürlüğü, İlçe Nüfus Müdürlüğü, Tapu Sicil Müdürlüğü, İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü ve İlçe Müftülüğüdür. Bunun yanısıra İlçe Tarım Müdürlüğü, Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü, Emniyet Amirliği, İlçe Jandarma Komutanlığı ve Askerlik Şubesi Başkanlığı kendi hizmet binalarında görev yapmaktadır.
c) Adliye : İlçemizde iki C.Savcısı ve dört Hakim görev yapmaktadır. Sulh Ceza, Asliye Ceza, Sulh Hukuk, Asliye Hukuk, İcra Ceza, İcra Hukuk ve Kadastro Mahkemeleri bulunmaktadır. Bunlara bağlı olarak İlçe Seçim Müdürlüğü, İcra Müdürlüğü ve Yazı İşleri Müdürlüğü hizmet vermektedir. Adliye teşkilatı Hükümet Konağının birinci katında bulunmaktadır.
d) Mahalli İdareler
1) Belediyeler : İlçemizde Yeşilova Merkez, Güney ve Salda Belediye Başkanlıkları mevcuttur.
2) Köyler : İlçemize bağlı 36 köy bulunmaktadır. Köy yollarının tamamı asfalttır. Köylerimizin tamamında telefon ve elektrik mevcuttur. Köylerimiz içme suyu yönünden sıkıntı çekmemektedir. Köylerimizde halkımız geçimini tarım ve hayvancılıktan sağlamaktadır. Çuvallı, Çaltepe, Bedirli, Işıklar, Orhanlı, Aşağı Kırlı , Yukarı Kırlı ve Düden köylerinde sulama suyu sıkıntısı çekilmektedir. Köylerimizin bir çoğunda sulama suyu artezyen kuyuları sayesinde temin edilmektedir.
SOSYAL VE EKONOMİK YAPI
a) Sosyal Durum : İlçe nüfusuna göre konut sayısı yetersiz durumda olup bu açığı kapatmak üzere Yeşilova Belediye Başkanlığınca kurulan 200 konutlu yapı kooperatifi faaliyetlerine başlamış olup inşaatlar devam etmektedir.İlçemizde
Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca yaptırılan 8 adet Belediye konutundan 4 adedi Yeşilova merkez Sağlık Ocağı için tahsis edilmiş ve tüm tadilatlar tamamlanarak 1995 yılı şubat ayında Merkez Sağlık Ocağı bu binada hizmet vermeye başlamış, diğer 4 adet Belediye Konutu ise Belediye memurlarına kira karşılığı tahsis edilmiştir.
İlçemizde sosyal yaşantı genelde sakindir. Sosyal yönden İlçemiz Ege ve Akdeniz bölgelerinin tesiri altındadır. Halk geleneklerine bağlı olmakla beraber yaşama seviyesinin yükselmesi hususunda ileri görüşlüdür. İlçemizde yurt dışında çalışan çok sayıda vatandaşımız vardır. Yaz aylarında yurt dışındaki vatandaşlarımızın İlçemize tatil amacı ile gelmelerinden dolayı, İlçede hareketlilik yaşanmaktadır.
Ayrıca ilçemizde bir adet futbol sahası ve bir adet halı saha bulunmaktadır.
İlçemiz folklor yönünden zengindir, yöresel oyunları da olmakla beraber yakın çevrelerin etkisi altındadır.
b) Ekonomik Durum : İlçemizde çalışma alanı oldukça sınırlıdır. Daha önceleri Salda, Doğanbaba, Düden, Gençali ve Çeltek köylerinde halı atölyeleri çalışmakta iken çeşitli nedenlerle bazıları kapanmış ve bazıları çok az kapasite ile çalışmaktadır.
İlçemizin ekonomik durumu gün geçtikçe iyiye doğru gitmektedir. İlçemizin ekonomik yapısına tesir edecek sanayi kuruluşu olarak 1973 yılında kurulan Halı, Yün ipliği ve Battaniye Fabrikası mevcuttur. Sümer Holding A.Ş. Genel Müdürlüğü, İl Özel İdare Müdürlüğü, Yeşilova, Güney Belediyeleri ve halkın iştirakleri ile kurulmuş halka açık bir Anonim Şirkettir. Fabrikada 6 adet dokuma makinası olup 4 adedi 1975 model İtalyan simit marka, 2 adedi Selka marka Bursa yapısıdır. Yıllık dokuma kapasitesi 86000 adet battaniye olup, 1 adet 1975 model Belçika Schtraygarn marka iplik makinası olup yıllık 240 Ton üretim kapasitelidir. Fabrikada 8 idari personel ve 32 adet işçi görev yapmaktadır.Fabrika Sümerbank kanalı ile çalışmaktadır.
İlçemizde 27 adet mermer ocağı olup, bunlardan 15 adet mermer ocağı faal olarak çalışmaktadır. Çuvallı Köyü ve Yeşilova Merkezinde birer adet Mermer Atölyesi, ayrıca Çuvallı köyünde 20 tezgahlık bez dokuma atölyesi ile yine Yeşilova merkezinde paketleme Fabrikası faaliyet göstermekte olup ürettiği mallar yurt dışına ihraç edilmektedir. Ayrıca bu fabrikanın içerisinde konserve ile salça ve turşu üretimi de yapılmaktadır. Ayrıca İlçemizin çıkışında Bahçelievler Camiinin alt katında Köylere Hizmet Götürme Birliği adına günlük 24 Ton Kapasiteli Süt toplama merkezi bulunmaktadır.
Salda gölü etrafında bulunan dinlenme tesisleri hem turizm açısından hem de bünyelerinde çalıştırdıkları personel açısından ekonomik bir potansiyel oluşturmaktadır. Bunlardan Sultan Pınarı tesisleri Özel İdare, Salda, Karaatlı ve Kayadibi köylerinin katılımıyla oluşan bir birliktir. Bu birliğin başkanı ilçe Kaymakamı olup üye belde ve köylerin katılımıyla faaliyetlerini sürdürmektedir.
İlçemizde 1 adet Ziraat Bankası mevcuttur.
TARIM – HAYVANCILIK
İlçemizde tarım ve hayvancılık ön plandadır. Tarım teknik usullerle yapılmakta olup arazi genelde kıraç olduğundan dolayı tahıl ekimi büyük yer kaplar. İlçemiz dahilinde sulanabilen tarım arazisi 5.800 hektar,kuru tarım arazisi 30.120 hektardır. İlçemizde diğer arazi dağılımı ise şu şekildedir.
Bunun yanı sıra şeker pancarı, nohut, anason, afyon ve muhtelif sebzeler yetiştirilir. Bunlardan bazılarının ekim alanı ve yıllık üretim miktarları aşağıya çıkarılmıştır.
İlçemizde büyükbaş hayvancılığı büyük ölçüde gelişmiştir. Hazineye ait arazilerin orman sahası içerisine alınması nedeniyle küçükbaş hayvancılığın önemli ölçüde azalması nedeniyle halk büyükbaş hayvancılığa yönelmiştir. Şu anda İlçemizde 11.100 büyükbaş, 14.900 küçükbaş hayvan varlığı mevcuttur. Büyükbaş hayvanlar genelde hoştain ırkı olup, süt verimi yüksektir. Günlük olarak ilçe merkezi ve köylerin toplam süt üretim kapasitesi 55-60 ton arasıdır. Süt miktarının fazla olması nedeniyle köylerimizde kurulan 20 adet Kooperatif, Yeşilova Kaymakamlık Köylere Hizmet Götürme Birliğinin süt toplama merkezine süt vermektedir. Bu sayede köylümüzün ürettiği sütün gerçek değerinde satılması sağlanmaktadır. Köylere Hizmet Götürme Birliğinde 4 tane süt soğutma tankı (her biri 6 tonluk) bulunmaktadır.
İlçe Tarım Müdürlüğü tarım ve hayvancılık yönünden halka hizmet için çalışmaktadır.4 adet tohum temizleme sellöktörü, 1 adet silaj makinası ve 2 adet mısır ekim mibzeri mevcuttur. Ayrıca büyük ve küçük hayvan aşılaması çalışmaları devam etmektedir.
İlçemizde Orman Varlığı : 1996 yılı başlarına kadar ilçemizdeki toplam orman sahası 127.849 Hektar iken Orman Bakanlığının olurları ile Aşağı Müslümler, Başmakçı, Cimbilli, Kavacık, Karakent, Ulupınar ve Yazıköy sahaları 1996 yılı sonlarında Burdur Orman İşletme Şefliğine devredilmesi neticesinde İlçemiz sınırları içerisinde 109.906 Hektar orman sahası kalmış olup bu sahanın dağılımı aşağıdaki şekildedir.
Ayrıca 2000 yılı için 800 Hk. alanda bakım kesimi, 26 Hk. alanda gençlik bakımı, 106 Hk. alanda kültür bakımı ve 200 Hk. alanda da orman içi gençlik bakımı yapılması planlanmıştır.
